با شروع شیوع ویروس کرونای های جدید از کشور چین و متعاقب آن در سایر کشورها از جمله کشور ما, متخصصین مختلف از جهات مختلف به نحوه رفتار و انتشار این بیماری پرداختند. در اینجا یک مدل ساده شده از نحوه گسترش ویروس در یک جامعه فرضی آورده شده است.
فاکتور اصلی در گسترش ویروس در یک جمعیت توانایی آن در انتقال از فرد مبتلا به سایر افراد غیر ایمن می باشد که به آن عدد پایه بازتولید یا عدد پایه تولید مثل یا R0 گفته میشود. برای یک بیماری جدید مانند کوروناویروس ۱۹ همه افراد در جامعه فرضی آسیب پذیر هستند و در نتیجه این یک سناریوهای کامل برای یک اپیدمی تمام عیار است.
عدد پایه تولید مثل یا R0 برای این ویروس ۲/۳ تخمین زده میشود و این بدین معناست که هر فرد که به ویروس آلوده میشود در طی بیماریش آن را به دو و سه دهم فرد دیگر در طی بیماریش انتقال می دهند این شبیه سازی نشان می دهد که یک ویروس با عدد تولید مثل پایه ذکر شده در ر یک جمعیت ۴۰۰۰ نفره فرضی آسیب پدیر و بدون ایمنی یا واکسیناسیون و یا بدون استفاده از ماسک یا قرنطینه یا روشهای پیشگیری از انتقال دیگر چگونه منتشر میشود. در این مدل بعد از ابتلا به بیماری افراد مبتلا یا بهبود می یابند و یا جان خود را از دست می‌دهند. در این مدل فرض بر آن است که زمانی که یک فرد مبتلا شد و و بهبود پیدا کرد مجدداً به آن بیماری مبتلا نمی شود . هرچه عدد R0 بالاتر باشد اپیدمی سریعتر منتشر می شود. به تدریج و با گسترش اپیدمی تعداد افراد باقی مانده آسیب پذیر به عفونت به تدریج کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه میزان رشد اپیدمی کاهش پیدا می‌کند . به این ویژگی عدد تولید مثل موثر یا Re گفته می شود. زمانی که این عدد به زیر یک برسد گسترش اپیدمی متوقف می شود. در عالم واقع جمعیت ها کاملا ایزوله نیستند و برای مثال یک شخص می تواند گروه یا جمعیت خود را ترک نموده و به جمعیت دیگری رفته و بیماری را در آن جمعیت هم منتشر کند.
این مدل ساده شده نشان می دهد که چگونه یک اپیدمی نهایتاً بدون مداخله خاتمه می یابد و در واقع بیماری دچار کمبود افراد قابل انتقال می شود چون که فردی که قابلیت مبتلا شدن باشد دیگر در جامعه وجود ندارد چرا که این افراد یا بهبود یافته و ایمن شده اند و یا اینکه جان خود را از دست داده اند.
در یک اپیدمی افراد یک جامعه به صورت یکسان در معرض آلودگی قرار ندارند بعضی از افراد مثل صندوقدار ها در سوپرمارکتها و یا پزشکان بیشتر در معرض تماس با افراد مختلف هستند در حالی که برخی افراد در یک روز تنها با یک یا دو نفر در ارتباط هستند. در این مثال یک مدل ساده شده از وضعیت واقعیست و تنها اندازه نهایی را نشان می دهد که در نهایت چند نفر مبتلا خواهند شد. در اپیدمی های واقعی صرفنظر از اینکه آن بیماری چه بیماری باشد ابتدا تعداد افراد مبتلا به سرعت زیاد میشود سپس سرعت گسترش کاهش پیدا کرده و به قله منحنی میرسد و آنگاه در آن سوی قله به تدریج تعداد مبتلایان کاهش پیدا می‌کند. اما این بدان معنی نیست که باید منتظر شویم که اپیدمی گسترش پیدا کند و همه دنیا را بگیرد و بعد متوقف شود. قرنطینه ها و بهداشت شخصی در این راستا هستند که سرعت گسترش اپیدمی را کاهش دهند . ما می بایست از طریق کاهش قدرت انتقال عفونت توسط افراد بیمار به دیگران سرعت انتقال اپیدمی را کاهش دهیم. در این مدل یک سوم افرادی که به ویروس بیماری فرضی آلوده شده اند و اطرافیان آنها از وسایل پیشگیری از انتقال برای مثال ماسک و دستکش و سایر وسایل رعایت بهداشت استفاده می کنند در نتیجه امکان انتقال این بیماری به دیگران نامحتمل تر می شود مرکز کنترل بیماریها در آمریکا در حال حاضر پوشیدن ماسک و یا دستکش را برای افرادی که بیمار نیستند را توصیه نمی‌کند اما توصیه می کند که افرادی که آلوده شده اند و یا افرادی که در معرض آلودگی قرار دارند و نزدیکان بیماران از این وسایل استفاده کنند روش دیگر موثر قرنطینه ها هستند زیرا تعداد افرادی را که در معرض این بیماری هستند را محدود می‌کند. در این سناریو مشاهده می شود در صورتی که قرنطینه بلافاصله با کشف نمونه‌های نخست صورت گیرد چگونه می تواند گسترش بیماری را مهار کند. قرنطینه ها در هر حال هیچ گاه کامل نیستند در این سناریو که در اینجا نشان داده شده قرنطینه بعد از عفونت اولین فرد مبتلا شروع شده است اما در عالم واقع ما تا زمانی که اپیدمی شروع نشده باشد از وجود بیماری مطلع نیستیم اما در هر حال کلیه این گونه اقدامات �تواند در کنترل و مهار بیماری موثر باشد اما اینکه تا چه اندازه می تواند منجر به کنترل بیماری شود در حال حاضر نامعلوم است و باید منتظر بود تا نتایج آن تا آینده ارزیابی شود.
