درمان‌های هدفمند پیشرفته، در حال تغییر مرز بین زندگی و مرگ برای بیماران سرطانی هستند. با این حال، این داروهای هدفمند اغلب برای اقلیت‌های نژادی و قومی در ایالات متحده سود چندانی ندارند. طبق مطالعه‌ای که اخیراً در JAMA Oncology منتشر شده است، تقریباً نیمی از داروهای جدید سرطان که در ۲۵ سال گذشته تأیید شده‌اند، جهش‌های ژنتیکی‌ای را هدف قرار می‌دهند که رشد تومور را پیش می‌برند.
اما این داروها عمدتاً بر اساس آزمایش‌های بالینی‌ای تأیید شده‌اند که بیشتر روی بیماران سفیدپوست انجام شده است. به همین دلیل، بیماران با تبار اروپایی بیشتر از این درمان‌ها بهره‌مند می‌شوند، در حالی که افراد با پیشینه‌های نژادی دیگر کمتر از این داروها سود می‌برند.
“یافته‌های ما بسیار نگران‌کننده هستند.”کانیکا آرورا، زیست‌شناس محاسباتی از مرکز سرطان Memorial Sloan Kettering، در یک بیانیه خبری گفت:
“در سال‌های اولیه‌ی به کارگیری درمان‌های انکولوژی دقیق، تفاوت قابل‌توجهی میان گروه‌های نژادی مختلف مشاهده نمی‌شد. اما با تأیید تعداد بیشتری از داروها، این شکاف عمیق‌تر شده است.”
تفاوت‌های ژنتیکی و تأثیر آن بر درمان سرطان
بررسی‌ها نشان می‌دهد، پایگاه‌های داده ژنتیکی که برای پیش‌بینی میزان اثربخشی داروهای سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، عمدتاً بر اساس نمونه‌های بیماران سفیدپوست ایجاد شده‌اند.
دبیانی چاکراوارتی، متخصص ژنتیک مولکولی از مرکز سرطان Memorial Sloan Kettering، می‌گوید:
“بیش از ۸۰ درصد از نمونه‌های موجود در این پایگاه‌های داده، مربوط به بیمارانی است که خود را سفیدپوست و عمدتاً دارای تبار اروپایی معرفی کرده‌اند، زیرا این بیماران به لحاظ تاریخی بیشترین مشارکت را در آزمایش‌های بالینی داشته‌اند.” وی افزود: این بدان معناست که کشف نشانگرهای زیستی و تلاش‌های بعدی برای توسعه داروهای هدفمند مولکولی عمدتاً بر اساس داده‌های بیماران با تبار اروپایی انجام شده است.”
تحلیل تفاوت‌های نژادی در تطابق بیماران با درمان‌های هدفمند
برای این مطالعه، محققان داده‌های نزدیک به ۵۹,۵۰۰ بیمار سرطانی را که تحت تحلیل ژنتیکی در مرکز Memorial Sloan Kettering قرار گرفته بودند، بررسی کردند. این تحلیل شامل ۵۰۵ ژن مرتبط با سرطان بود که می‌توانستند جهش‌های سرطانی ایجاد کنند.
محققان دریافتند که بین افراد با پیشینه‌های نژادی و قومی مختلف، تفاوت‌های قابل‌توجهی در میزان واجد شرایط بودن آن‌ها برای دریافت درمان با داروهای هدفمند سرطان وجود دارد.
محققان دریافتند که بیماران سیاه‌پوست مبتلا به سرطان کمتر از دیگران از این پیشرفت‌های پزشکی بهره‌مند شده‌اند و این گروه کمترین میزان انطباق با درمان‌های مبتنی بر داروهای دقیق (precision drugs) را داشتند.
از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۳، احتمال دریافت درمان با یک داروی تأییدشده توسط FDA به‌صورت زیر افزایش یافت:
۹.۱ برابر برای بیماران با تبار اروپایی
۸.۵ برابر برای بیماران با تبار آسیای شرقی
۶.۸ برابر برای بیماران با تبار آسیای جنوبی
۶ برابر برای بیماران با تبار آفریقایی
محققان دریافتند که از سال ۲۰۱۹ به بعد، بیماران با تبار آفریقایی به‌طور معناداری کمتر از سایر گروه‌های نژادی، واجد شرایط درمان با داروهای هدفمند مورد تأیید FDA بوده‌اند.
لزوم افزایش تنوع در آزمایش‌های بالینی
محققان پیشنهاد کردند که آزمایش‌های بالینی آینده باید گروه‌های متنوع‌تری از بیماران را شامل شوند تا اطمینان حاصل شود که پیشرفت‌های جدید دارویی برای همه بیماران مفید خواهد بود.
کانیکا آرورا در این رابطه می‌گوید:”مطالعه ما نشان می‌دهد که به‌ویژه در پنج سال گذشته، که بیشترین تعداد از درمان‌های انکولوژی دقیق تأیید شده‌اند، بیماران با تبار آفریقایی به‌طور قابل‌توجهی کمتر از این داروها سود برده‌اند.”
منبع:
Memorial Sloan Kettering Cancer Center, news release, Jan. 9, 2025
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
تایید و نظارت: دکتر فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک
