🟦 کشف مهم پژوهشگران کلینیک مایو

پژوهشگران Myo Clinic سازوکاری را شناسایی کرده‌اند که توضیح می‌دهد چرا مصرف بیش از حد الکل به بیماری کبد چرب کمک می‌کند—اختلالی که بیش از یک‌سوم مردم ایالات متحده را درگیر کرده است. این بیماری که با نام بیماری کبد چرب مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری مزمن است که می‌تواند به دیابت نوع ۲ و حتی سرطان کبد منجر شود. اکنون دانشمندان دلیل مهمی یافته‌اند که نشان می‌دهد الکل چگونه این بیماری را تشدید می‌کند.

پژوهشگران دریافتند که مصرف بیش از حد الکل موجب تغییر عملکرد یک آنزیم کلیدی می‌شود که مسئول بازیافت پروتئین‌های آسیب‌دیده است.

🟦 عملکرد طبیعی کبد چگونه است؟

کبد فیلتر اصلی تمامی مواد مصرفی بدن است. سلول‌های کبدی یا هپاتوسیت‌ها با ترشح ده‌ها نوع پروتئین و همچنین جمع‌آوری، دسته‌بندی، تجزیه و بازیافت تقریباً تمامی موادی که وارد این اندام بزرگ و غربال‌مانند می‌شود، این وظیفه عظیم را انجام می‌دهند.

چربی ورودی از روده، به‌عنوان مثال، توسط هپاتوسیت‌ها جذب و به شکل قطرات لیپیدی (Lipid droplets) ذخیره می‌شود. این ساختارهای کروی منبع انرژی بدن، به‌ویژه در دوره‌های روزه‌داری یا کم‌مصرفی انرژی، هستند. اما انباشت بیش از حد این قطرات لیپیدی می‌تواند منجر به بیماری کبد چرب شود.

🟦 نقش آنزیم VCP در سلامت کبد

پژوهشگران کلید ماجرا را در یک آنزیم مهم به نام پروتئین حاوی والوزین (VCP) یافتند. VCP در سراسر بدن وجود دارد و در فرآیندهای مهمی مانند بازیافت پروتئین‌های آسیب‌دیده و زائد نقش دارد.

به گفته مارک مک‌نیون، دکترای زیست‌شناسی سلولی و نویسنده ارشد پژوهش که نتایج آن در Journal of Cell Biology منتشر شده است:

«متوجه شدیم VCP پروتئین خاصی را از سطح قطره‌های لیپیدی حذف می‌کند. هنگامی که این پروتئین—به نام HSD17β۱۳—تجمع یابد، میزان چربی در سلول‌های کبدی افزایش یافته و به کبد چرب کمک می‌کند.»

در افراد فاقد کبد چرب، آنزیم VCP به‌نظر می‌رسد سطح HSD17β۱۳ را کنترل می‌کند تا از انباشت بیش از حد قطرات لیپیدی جلوگیری شود.

🟦 مصرف الکل چگونه این تعادل را بر هم می‌زند؟

پژوهشگران دریافتند که مصرف بیش از حد الکل، VCP را تقریباً به طور کامل از سطح قطره‌های لیپیدی حذف می‌کند. نتیجه:

• پروتئین HSD17β۱۳ به مقدار زیادی تجمع می‌یابد
• قطره‌های لیپیدی بیش از حد تشکیل می‌شود
• سلول‌های کبدی دچار تورم چربی می‌شوند

این همان سازوکاری است که نهایتاً به بیماری کبد چرب ناشی از الکل منجر می‌شود.

🟦 کشف سازوکار بازیافت پیشرفته سلولی

پژوهشگران همچنین توانستند فرآیند پیچیده بازیافت سلولی توسط VCP را به‌صورت تصویری مشاهده کنند. آنها مشاهده کردند که VCP همراه با یک پروتئین چاپرون (chaperone) پروتئین‌های آسیب‌دیده را به لیزوزوم منتقل می‌کند—آرگانلی که با تجزیه مواد زائد، سلول را پاکسازی می‌کند.

ساندیا سن، دکترای پژوهشی و نویسنده اصلی مقاله می‌گوید:

«مشاهده این فرآیند حیرت‌انگیز بود. در چندین آزمایش مختلف تأیید کردیم که VCP پروتئین HSD17β۱۳ را از قطره لیپیدی به لیزوزوم انتقال می‌دهد.»

🟦 پیامدهای درمانی: هدف قرار دادن HSD17β۱۳

به گفته دکتر مک‌نیون، این یافته‌ها بیانگر آن است که HSD17β۱۳ می‌تواند هدفی بالقوه برای توسعه درمان‌های جدید پیشگیری یا درمان کبد چرب باشد.

او توضیح می‌دهد:

«این پژوهش درک ما را از زیست‌شناسی قطرات لیپیدی—عامل مرکزی کبد چرب—و عملکرد هپاتوسیت‌ها در تلاش برای کاهش چربی سلول افزایش می‌دهد. همچنین می‌تواند به پیش‌بینی بیمارانی کمک کند که در اثر مصرف بیش از حد الکل در معرض خطر بیشتری برای آسیب کبدی قرار دارند.»