نقش اساسی ژن PPP1R3B در سلامت متابولیک
مطالعه‌ای جدید که در نشریه Science Advances منتشر شده است، نشان می‌دهد ژن PPP1R3B نقش مهمی در نحوه ذخیره‌سازی انرژی در کبد ایفا می‌کند؛ فرآیندی حیاتی برای حفظ سلامت عمومی بدن و پیشگیری از بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲.
این پژوهش به رهبری دکتر کیت تاونسند کریسی، استادیار علوم تغذیه از دانشگاه پنسیلوانیا، انجام شده و تمرکز آن بر این است که چگونه این ژن، بین دو نوع ذخیره‌سازی انرژی در کبد تصمیم‌گیری می‌کند:
- گلیکوژن (شکل ذخیره‌ای قند، برای استفاده سریع)
- تری‌گلیسیرید (نوعی چربی، برای ذخیره بلندمدت)
ژن کنترل‌گر؛ سوئیچ بین قند و چربی
پژوهشگران دریافتند که فعال‌تر بودن ژن PPP1R3B باعث می‌شود کبد، انرژی را عمدتاً به صورت گلیکوژن ذخیره کند. اما وقتی فعالیت این ژن کاهش می‌یابد، کبد انرژی را بیشتر به شکل چربی ذخیره می‌نماید. این تغییر در نوع ذخیره‌سازی تأثیر قابل‌توجهی بر تنظیم قند خون و سطح چربی خون دارد.
به گفته دکتر کریسی:”ژن PPP1R3B مثل یک سوئیچ عمل می‌کند که مسیر ذخیره انرژی در کبد را تعیین می‌کند؛ این که آیا انرژی برای استفاده سریع ذخیره شود یا برای بلندمدت.»
ارتباط ژن PPP1R3B با بیماری‌های متابولیک
مطالعات ژنومی گسترده در انسان‌ها پیش‌تر نشان داده بودند که جهش‌های ژن PPP1R3B با بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲ و کبد چرب غیرالکلی مرتبط هستند. با این حال، مکانیزم دقیق این ارتباط تاکنون به‌درستی شناخته نشده بود.
این پژوهش جدید نشان می‌دهد که این ژن نه تنها بر نوع ذخیره انرژی در کبد تأثیر می‌گذارد، بلکه بر بهره‌وری سلول‌ها در استفاده از گلوکز یا چربی نیز نقش دارد. دستکاری‌های ژنتیکی در مدل‌های موش و سلولی نشان دادند که این ژن می‌تواند مسیرهای مصرف انرژی را نیز بازتنظیم کند.
کاربرد در پزشکی تغذیه‌ای دقیق
یافته‌های این پژوهش مسیرهای نوینی برای درمان شخصی‌سازی‌شده بیماری‌های متابولیک باز می‌کند. بر پایه ژنتیک فردی، می‌توان راهبردهای تغذیه دقیق (Precision Nutrition) را توسعه داد تا ذخیره و مصرف انرژی در بدن بهتر تنظیم شود.
به‌گفته کریسی:”با درک بهتر نقش ژن PPP1R3B، می‌توانیم روش‌هایی نوین برای کمک به افراد مبتلا به بیماری‌های متابولیک ارائه دهیم که بر اساس ژنتیک فردی‌شان طراحی شده باشد.”
منبع:
Ppp1r3b is a metabolic switch that shifts hepatic energy storage from lipid to glycogen. Science Advances, 2025; 11 (20) DOI: 10.1126/sciadv.ado3440
تهیه و تنظیم: سید طه نوربخش
نظارت و تأیید: فائزه محمدهاشم-متخصص ژنتیک
